Gaat het nu om een partituur of een beeld, kunstenaar Robert Lambermont gaat net zolang door totdat hij is waar hij zijn wil. Kunst en muziek zijn daarbij met elkaar verstrengeld. “Voor mij is het een obsessie, de materie doorleven, ik ga tot het uiterste.”
Robert is zowel beeldend kunstenaar als pianist. Al bijna twintig jaar voert hij composities van Simeon ten Holt uit in binnen- en buitenland. Daarnaast maakt hij ruimtelijk bewegende objecten en tekeningen. Robert werkt intuïtief en zoekt naar emotie in beweging. Hij studeerde aan de Maastrichtse Kunstacademie en de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Na zijn studie vestigde hij zich in Haarlem.
In een garage in een smal straatje in de Spaarnwouderbuurt bevindt zich zijn atelier. Na een druk op de bel rolt de groene garagedeur omhoog en verschijnt een glimlachende Robert in de opening. Hij baant zich een weg door de volle werkruimte richting trap. Links en rechts staan oude flipperkasten, “die ben ik aan het repareren”, onaffe kunstwerken en motoronderdelen. Met de verkoop van een groot werk heeft hij recent nieuwe ramen bekostigd voor meer licht en sfeer in zijn atelier. Op de eerste verdieping meteen naast de trap staat een zwarte vleugel met opengeslagen muziekboeken. De koffie pruttelt. Ook hier staan meerdere flipperkasten uit de jaren vijftig en zestig. In het midden van de etage kronkelt een wenteltrap naar een kleine vide met slaapkamer. Robert gaat voor richting bank, neemt zelf plaats op een stoeltje en schenkt koffie uit een Italiaans espressopotje.
KLEURVERANDERINGEN
“Ik heb een diepe fascinatie voor beweging in de breedste zin van het woord. Alles is in beweging. Langzaam bewegen afgewisseld met incidentele, korte plotselinge acties, vind ik interessant. Deze spanning zoek ik op in één beeld.” Roberts gebouwachtige objecten lijken op maquettes, door gebruik van motortjes of kleurveranderingen met chemische processen bewegen ze. Hij wijst op een houten torentje van tien centimeter op tafel. “Dit is een mooi voorbeeld, het werkje beweegt eens in de twintig seconde en één keer in de vier uur verandert het van kleur. Het hout is geïmpregneerd met chemicaliën en er zit een verwarmingselement in, als die aanslaat verandert de kleur.” In Roberts werk ziet de beschouwer geen mensen of dieren, alleen gebouwen en landschappen als uitdrukking van menselijke emoties. “Aan een gebouw zie je de stemming van degenen die het gebouw gebruiken, dat vind ik boeiend. Het verbaast me vaak hoe krachtig een simpele beweging kan zijn. Bijvoorbeeld dat kleine toren je op tafel, hij komt een beetje tot leven. Wij mensen hebben de neiging mechanische apparaten te zien als iets levends. Als de wasmachine kapot is, dan vinden we het een ‘stomme machine’, alsof het een karakter heeft. Ik probeer met mijn gebouwachtige structuren iets uit te drukken door te laten zien dat ze ergens mee bezig zijn. Daar zoek ik poëtische kracht in.”
Robert staat op en start een object aan de wand. Het komt gelijk in beweging. Op een gebogen hijskraanachtige arm loopt draad over katrollen met kleine versnellingen waardoor er een trilling in het werk ontstaat. Het is een primeur, de installatie is pas net een paar dagen af. “Ik ben er lang mee bezig geweest, het was moeilijk om te maken. Eindeloos peuteren en solderen, het moet nog een tijd proefdraaien om te zien of alles goed functioneert. Ik zoek naar emoties in bewegingen, het is een intrigerend werk geworden.” Aan de andere muur maakt een soort houten gordijn een golfbeweging, aangestuurd door een motortje. Het kunstwerk bromt en veroorzaakt zo nu en dan een schrapend geluid, een bijeffect van de techniek. Robert vindt het logisch dat zowel het geluid als het mechaniek van het werk te horen en te zien zijn. “Mensen denken dat ik een conceptueel kunstenaar ben. Daar grinnik ik om. Mijn werk ziet er technisch uit, maar ondanks dat de techniek wel moet werken, creëer ik puur vanuit mijn gevoel. Intuïtief werken, dat is voor mij heel belangrijk. Ik haal ideeën uit de wereld om me heen, de natuur is voor mij een grote inspiratiebron, met name het komen en gaan van de seizoenen.”
KAN JOUW KUNST ZONDER TECHNIEK?
“De techniek is noodzakelijk, maar staat in dienst van de poëzie. Het mag niet teveel gaan over effect, de diepere laag wordt dan overschaduwd. Soms begin ik aan een werk, technisch spectaculair, maar keur het vervolgens toch af omdat het niet die subtiele grens bereikt die ik opzoek. Veel meer wil ik er eigenlijk niet over zeggen. Ik vind het als kunstenaar riskant om als een gids bij mijn eigen werk te fungeren, omdat ik zo min mogelijk sturend wil zijn. De objecten moeten zelf hun verhaal vertellen.”
WAAROM BEN JE HUIVERIG OM UITLEG TE GEVEN?
“Misverstanden liggen op de loer, ook is het heel intiem om je bronnen weer te geven. Ik vind het lastig om over mijn werk te spreken. Laat het werk wel zien wat ik erbij bedenk? Als de toelichting er niet is, is iedereen vrij zelf iets te bedenken. Een werk is pas geslaagd als het mij verrast, als er meer in zit dan ik van tevoren bedacht had. Je blijven verwonderen, dat is mijn streven.”
WANNEER ONTSTOND JOUW FASCINATIE VOOR DE FLIPPERKAST?
“Mijn oom had een oude flipperkast in zijn garage staan. Voor mij was het op negenjarige leeftijd liefde op het eerste gezicht. De strijd tussen mens en machine, het lijkt of het apparaat een eigen wil heeft en echt tegen jou vecht. Zo zijn ze ontworpen, maar toeval is heel belangrijk. Een machine gunt je niks, hij roept alleen emotie op. Ook hou ik van elektromechanica. Met de handen kijken en luisteren.’ ’ Op oudere leeftijd ging het grafisch ontwerp van de kasten Robert interesseren. Hij draait zijn stoel en kijkt naar zijn collectie. “Zie je de tijdsgeest?! De kleding van die dames is echt jaren zestig. De kleuren, de patronen, hoe de mensen zijn weergegeven. Zowel de vormgeving als de techniek vind ik mooi aan flipperkasten. Best gek eigenlijk, ik heb niet in de jaren vijftig of zestig geleefd, maar verlangde er als kind al naar.”
IS DAT NOSTALGIE?
“Ja, een melancholische kant heb ik wel. Melancholie kan een rem op je leven zijn, maar als je dat in balans houdt is het heel boeiend. Om even op de muziek te komen, Simeon ten Holt (componist, red.) was ook iemand met melancholische kanten. Zijn muziek is streng geschreven, minimalistisch waaruit af en toe een bijna romantische melodie ontspruit. Hij schreef zijn muziek ook intuïtief.”
WAT GRIJPT JE ZO IN ZIJN MUZIEK?
“Ik ben klassiek geschoold, maar raakte meer geïnteresseerd in moderne muziek. Ten Holt zit daar tussenin. Zijn partituren zijn geen voorschrift, maar een soort ideeschetsen. Als pianist krijg je enorm veel vrijheid. De noten mag je niet veranderen of toevoegen, wel weglaten of er je eigen interpretatie aan geven door de dynamiek, het volume en de speelwijze te veranderen.”
SPEEL JIJ OOK OP GEVOEL?
“Ik heb geen conservatorium gedaan, dus ben niet belast met strenge ideeën over muziek, dat is een voordeel. Ik kijk met open vizier naar zijn materiaal en dat sprak Ten Holt (overleden in 2012, red.) aan. Je moet een beetje gestoord zijn om je zo in zijn muziek te verdiepen. Technisch gezien lijkt het niet zo moeilijk, maar bij Ten Holt gaat het er om dat je helemaal in die muziek duikt en zelf beslist wat je er uit haalt. Daar gaat veel tijd in zitten. Voor mij is het gewoon een obsessie, die gebruik ik ook om mijn beelden te maken. Het zegt iets over mijn karakter. Of het nu gaat om muziek of beeldend werk, ik ga door totdat ik ben waar ik zijn wil. De materie doorleven, ik ga tot het uiterste.”
HELPT DE MUZIEK JE BIJ HET MAKEN VAN KUNST?
“Ik haal heel veel uit muziek. Vraagstukken die ontstaan tijdens mijn werk vinden hun oplossing tijdens het musiceren. Als ik vastloop in mijn atelier, ga ik naar boven en neem plaats achter mijn vleugel. Tijdens het pianospelen vind ik een antwoord. Blijkbaar gaat er dan een ander kanaal open. Muziek en kunst zijn bij mij met elkaar verstrengeld.”
Tekst: Meta van der Meijden/ Fotografie: Debbie Saul Dit artikel is eerder gepubliceerd in de 59e editie van de Haarlemse Stadsglossy.
