Kunstlijn op bezoek in het atelier van Marcella Kuiper
Marcella Kuiper: “Kunst is voor mij een taal om te spreken. Lichtlijnen kruisen elkaar in een donkere kamer, geprojecteerde veertjes bewegen samen met echte veren aan het plafond.” Kunstenaar Marcella Kuiper werkt met licht en reflectie.
De deurbel doet het niet, na een paar keer kloppen klinkt een vrolijk ‘joehoe’ uit het raam van de zolderetage. Marcella zwaait en zegt dat ze er aan komt. Beneden trekt een embryoachtige druppel van klei hangend aan een ketting meteen de aandacht. Langs de wanden staan grote spiegels beplakt met scherven en ijzeren stellages van eerdere exposities. Verder staan er vooral schilderijen van haar vader (Hannes Kuiper – red.) die op de begane grond zijn atelier heeft. Marcella huurt de bovenverdieping. “Vroeger stonden hier de paarden van de schillenboer, daarna was het een garage en later een jeugdhonk. Ik ben er in 1994 ingetrokken toen ik ging studeren (videovormgeving Den Haag). Er was niets, ik heb zelf de zolder opgeknapt, geïsoleerd en een keuken gemaakt. In het begin, nog met een houtkacheltje, was het hierboven zo koud dat het water in het bakje van de poes bevroor. Het echte kunstenaarsleven”, zegt ze lachend.
CREATIVITEIT IN DE GENEN
Op een bureau staat een computer en een beamer, twee grote coconachtige objecten hangen voor het raam en aan de muur pronkt een schilderij van haar moeder (Christien Peursum – red.). Marcella maakt ‘site-specific installaties’, oftewel videokunstwerken die speciaal gemaakt voor een bepaalde ruimte. Ze vertelt met haar werk een verhaal binnen het kader van de ruimte, die ze transformeert naar haar eigen realiteit. Haar projecties zijn verstilde kunstwerken, ingetogen, meditatief bijna. Je kunt je erin onderdompelen. “Ik werk door het hele appartement heen, afhankelijk van wat ik maak. Ooit had ik een werk met elastieken, die kriskras door de woonkamer gingen. Mijn zoon wordt er gek van als ik weer bezig ben. Hij wil nooit kunstenaar worden, zegt hij en als het toch moet, dan heel rijk.” Marcella lacht. Als dochter van een kunstenaarsechtpaar is ze grootgebracht tussen creativiteit. Het zit in haar genen. “Ik heb allemaal beelden in mijn hoofd die ik probeer om te zetten in materie. Door te doen kom ik er. Soms is de verbeelding in mijn hoofd mooier dan het resultaat en dan moet je doorgaan. Als het klopt is dat het fijnste gevoel dat er is, het gevoel dat ik met mezelf samenval.”
EIGEN WERELD
Marcella slaakt een zucht. “Ik ben geen makkelijke prater. Ik probeer te communiceren met mijn werk, zo leg ik contact met mensen. Ik wil niet zozeer iets vertellen maar uitwisselen, de ander aftasten. Ik projecteer licht op iets, dat reflecteert en daardoor zie je het. Zo creëer ik mijn eigen wereld in een ruimte waar ik me veilig voel, een wereld die ik kan bevatten. Ik wil graag dat mensen me daar bezoeken en met ze in contact komen. Ook om te ervaren wat mijn videokunst met anderen doet. Waarom ik dat wil? Uiteindelijk gaat alles over alleen zijn, ik heb een soort diepgeworteld gevoel van eenzaamheid. Maar dat vind ik te persoonlijk om verder op door te gaan. Met mijn werk weet ik waar ik mee bezig ben, daar kan ik iets mee uitdrukken. Voor mij is het een taal om te spreken. Of klink ik nu te zweverig? Kunst scheppen is voor mij geen werken, ik wil het gewoon graag.”
VEEL VERLOREN
In de kamer hangen twee geometrisch gevormde objecten van anderhalve meter hoog aan het plafond. Ze bestaan uit driehoeken van wit geschilderde satéstokjes, die elkaar overlappen en nieuwe vormen maken. Sommige vlakken zijn afgeplakt met vlieseline, andere driehoeken zijn open. “Ik wilde al heel lang een cocon creëren, een transformatie van rups naar vlinder, mooi en symbolisch. Er komt nog een glasplaat boven met een bewegend figuur, die ga ik filmen en daarna projecteren in de cocon. De vorm moet voor mij altijd interessant zijn in combinatie met video.”
De projecties zijn van voorbijgaande aard, zodra het licht uitgaat blijft er niets over. Alles is vergankelijk, meent ze, zo ook haar installaties. “Ik ben te laat begonnen met het documenteren van mijn werk, veel is al verloren. Ik besef me nu hoe belangrijk het is ook te bewaren, anders heb ik niets meer. Het geeft me een dubbel gevoel; jammer dat het weg is, maar aan de andere kant: alles gaat voorbij. Mijn kunst evolueert, ik breek delen van mijn werk af en daar komt iets nieuws uit voort. Daar hou ik van. Toen ik jong was, wilde ik niets met kunst te maken hebben, maar uiteindelijk ontkwam ik er, mede door mijn ouders, niet aan. Het is voor mij de beste manier om me te manifesteren. Mijn ouders maken schilderijen, stilstaande beelden; ik maak bewegende beelden, daarmee onderscheid ik me van hen. Dat is ook goed, anders evolueer ik niet. Wat zij maken vind ik fantastisch, maar je moet je ook losmaken van je ouders en je eigen pad kiezen.”
ENG EN FASCINEREND
In de projecties van Marcella is haar fascinatie voor ruimtetijd (relativiteitstheorie van Einstein) terug te zien, een abstract fenomeen waar zij zelf de betekenis niet van kan vatten. Ze zoekt het op en speelt er mee. “Om grip te krijgen zet ik mijn eigen beeld van ruimtetijd neer met lichtlijnen die elkaar kruisen. Je zou toch maar zo intelligent zijn dat je kan begrijpen wat het eerste celletje was dat ging leven en waarom? Ik ben niet gelovig, maar vraag me wel af wat de energie is waardoor we bestaan.” Manipulatie met genen, algoritmes, robotica, het houdt haar bezig. Het is een zoektocht naar wie ze is, maar vooral ook naar wie ze zijn wil. ”Ik vind het interessant om te kijken wat de invloed van wetenschap is op onze identiteit. Knippen in DNA, ik weet nog niet wat ik daarvan vind, dat ben ik aan het bestuderen. Je kunt er een ziek gen mee vervangen of zelfs perfecte mensen maken. Dat is discutabel, want wat is perfect?
Algoritmes vind ik ook boeiend, maar het beperkt je vrijheid, de computer bepaalt steeds meer welke informatie hij geeft. Dat is eng en toch fascinerend om over na te denken. Mensen die mijn werk zien weten niet dat er zoveel gedachtes aan vooraf zijn gegaan, maar dat hoeft ook niet. Iedereen mag zelf interpreteren wat hij of zij ervaart, we zijn allemaal anders. Ik hoop wel dat kijkers er een goed gevoel van krijgen. Ik noem mezelf geen kunstenaar, dat klinkt als een beroep en zo is het voor mij niet. Ik ben het niet, ik doe het. Kunst is voor mij een middel om er te zijn.”
NIEUWSGIERIG NAAR MARCELLA?
Marcella Kuiper is van 23 februari t/m 24 maart te zien met de expositie Continuüm in De Vishal. Ook exposeert ze in juni, juli en augustus op S.E.A. Texel (Science Encounters Art).
Tekst: Meta van der Meijden/ Fotografie: Debbie Saul Dit artikel is eerder gepubliceerd in de 60e editie van de Haarlemse Stadsglossy.
