Kunstlijn op bezoek in het atelier van Marinus de Beer

‘Ik heb een fascinatie voor techniek’

Zijn tekeningen gaan over structuur, lijnen en vormen, abstract en figuratief wisselen elkaar af. Marinus de Beer maakt geometrisch werk. Hij laat zich inspireren door patronen in de natuur. Met zijn zelfgebouwde machines ontwikkelt hij gereedschap voor het maken van kunst.

Marinus woont en werkt in een bovenwoning in de Haarlemse wijk Rozenprieel. Zijn woonkamer oogt rommelig en opgeruimd tegelijk. De vloer is leeg, maar de wandkasten puilen uit met boeken, tekenmappen en objecten. Midden in de kamer op de eettafel staat een computer, een tekenmachine en daaromheen zelfgemaakte studiolampen. De kunstenaar filmt het maakproces van zijn werk en post die op You Tube en Instagram. Marinus zet verse gemberthee, lachend roept hij vanuit de keuken: “Als ik wil eten, moet ik eerst een plekje vrij maken op tafel.”

Tijdens zijn studie aan de Rietveld Academie bouwde hij machines waarmee je kunt 3D-printen en lasersnijden. In die tijd is zijn fascinatie ontstaan om zelf apparaten te bouwen, om de vormen te maken die hij nodig heeft voor een bepaald project. “Ik ontwikkel machines als instrument om kunst mee te maken.” Zo verbouwde hij een 3D-printer om onderdelen te kunnen printen voor de Branch lamp die hij bedacht. Ook gebruikt Marinus het apparaat om onderdelen te printen voor zijn zelf ontworpen tekenmachines. “Als ik een tekening wil maken, vind ik het belangrijk én interessant zelf de tekenmachine te ontwikkelen. Ik stel hele hoge eisen aan het eindproduct, bij geometrisch werk is precisie en perfectionisme erg belangrijk. Commerciële machines kunnen niet garanderen wat ik wil. Je kunt de tekening ook printen natuurlijk, maar de interactie tussen pen en papier geeft toch een ander effect. Het ziet er net iets minder strak uit, een pen maakt het authentieker en ruimtelijker en dat vind ik mooier.”

Bikinibroekje met twee dijen

Voorheen tekende hij met de hand geometrisch werk, heel precies in zwartwitvlakken. “Te perfectionistisch eigenlijk.” Eerst met potlood dan met pen, door het vele gummen werd het papier aangetast. Zo ontstond het idee een machine te bedenken die zijn tekeningen op papier zet. “De beelden in mijn hoofd werk ik uit op de computer, onderweg laat ik me inspireren door het resultaat. Niet alles wat ik maak is strak, ik teken ook ronde vormen en daarbij luistert de precisie minder nauw. Zelfs chaos is soms aantrekkelijk.”

De kunstenaar toont tekeningen in een map uit de wandkast. Gestructureerde lijnen en vormen op A4 en A3 formaat. “Deze rondingen lijken onbedoeld wel een bikinibroekje met twee dijen”, grinnikt hij. “Ik hou van abstract én figuratief werk. Ik ben gefascineerd door wolken en teken ook graag portretten van mythologische goden.” Al bladerend komen de Mona Lisa, Mount Fuji, een uiltje, een doolhof en beelden van zijn vorig jaar overleden kat voorbij. “Herken je de vorm? Sommige mensen hebben meer tijd nodig om het te zien, dat zegt wat over hun fantasie.” Door pennen te gebruiken met verschillende diktes ontstaat het effect van een foto met lichte en donkere vlakken. Het hoofd van David van Michelangelo is in drie kleuren getekend. “Als kleurlijnen over elkaar heen gaan, krijg je nieuwe kleuren, heel interessant.”

Intelligentie en autisme

Marinus vond het als kind al lastig, dat veel mensen in zijn omgeving weinig oog voor detail leken te hebben. Op het moment dat hij uit huis ging, besloot hij zijn eigen leven met meer precisie aan te pakken. “Dat ik zo perfectionistisch ben heeft een aantal oorzaken. Mijn autisme speelt een rol, maar ook mijn ruimtelijke en technische intelligentie én intuïtie spelen mee. Ik kijk verder dan de meeste mensen en zie snel wanneer iets niet goed werkt. Daarom maak ik graag mijn eigen machines. Ook natuurlijk omdat ik gefascineerd ben door techniek.” De kunstenaar vaart wel bij orde, hij heeft behoefte aan herhaling en structuur. “Ik leer dat steeds beter los te laten, maar het kost me veel moeite.” In zijn huishouden lukt het hem daarentegen minder goed orde te houden. De ene helft van zijn keuken is netjes, de andere helft chaotisch. “Het ontwerpen en creëren wint het van het opruimen, dat botst. Ik ben heel gedreven, een werk kan binnen een week klaar zijn. Avondenlang haal ik rustig door, maat houden is lastig voor mij, ik heb dan zoveel energie. Als ik inspiratie heb, wil ik het idee in mijn hoofd gelijk uitvoeren en zien of het werkt.”

Zich verliezen in details

“Met mijn hoge eisen aan het eindproduct limiteer ik mezelf ook. Alleen maar bezig zijn met het einddoel blokkeert zo nu en dan mijn creativiteit. Ik let op details die anderen niet zien. Dat het ene lijntje iets meer uitsteekt dan het andere, doet voor de meeste toeschouwers niets af aan het geheel. Door mijn hang naar perfectie hebben sommige werken minder ziel, gevoel of romantiek dan van te voren het plan was. Het ontwerp heeft in eerste instantie alles wat ik wil, maar gaandeweg verlies ik me in details en techniek. Soms spreekt het eindresultaat me daardoor zelfs minder aan.”

De kunstenaar voelt de drang om het hele proces van zijn creaties te beheersen en te doorgronden. Hij heeft een aangeboren talent om het zich zo moeilijk mogelijk te maken, vindt hijzelf. “Ik ben niet to the point en neem veel zijwegen in mijn gedachten en gesprekken. Het gaat me niet alleen om een doel te bereiken, maar ook om de weg ernaar toe. Ik denk dat het je verrijkt als mens wanneer je problemen leert oplossen die buiten je vakgebied liggen. Een brede kennis ontwikkelen is voor mij een uitdaging.”

Uitvinder of vormgever

Marinus demonstreert de werking van de computer en de tekenmachine. Op zijn scherm verschijnt een beeld van het hoofd van Marilyn Monroe. Het computerprogramma werkt met nodes, componenten die iets genereren. Bijvoorbeeld vierkanten, puntjes of een buitenlijn. Een programma dat veel gebruikt wordt in de architectuur voor het maken van 3D-modellen. “Ik gebruik de invloed van data (afbeeldingen) en laat mijn fantasie daarop los. Ook teken ik vormen op de computer geheel vanuit mijn eigen gevoel.” Hij legt een vel papier in de tekenmachine, met speciale magneten wordt het blad op zijn plek gehouden. Er zijn heel wat berekeningen aan het ontwerp van de machine vooraf gegaan, maar een wiskundig wonder wil hij zichzelf niet noemen. “Sommige vrienden noemen me kunstenaar of ontwerper, anderen menen dat ik een uitvinder ben. Vormgever vind ik zelf mooi: ik geef vorm.” De machine zoemt zachtjes, de pen verspringt rustig van lijn naar lijn. Gemiddeld heeft het apparaat een uur nodig om de opdracht uit te voeren. “Hij tekent heel precies, snel en stil, dat vind ik belangrijk.”

Fibonacci-reeks

De kunstenaar gebruikt de geometrie, de patronen en het ritme in de natuur als inspiratiebron. Hij is geïntrigeerd door de Fibonacci-reeks, een opeenvolging van cijfers. Marinus pakt een dennenappel om dit patroon te demonstreren en telt hardop. “0 1 1 2 3 5 8 13… enzovoort. Je begint bij nul en je telt er steeds het vorige getal bij op. Deze reeks vind je op meerdere plekken terug in de natuur. In deze dennenappel, maar ook in de zaadjes van een zonnebloem en in de wijze waarop spruitjes om de stam groeien. Het boeit me grenzen op te zoeken tussen abstract en figuratief, om ergens op in te zoomen. Van dichtbij zie je andere details dan van veraf. Ik wil mijn werk op verschillende niveaus interessant maken zodat het bij elke toeschouwer een andere emotie én een andere waardering oproept.”

De tekenaar onderzoekt wat er nog meer kan met zijn machines naast het tekenen van plat werk. Hij houdt een geheel van aan elkaar verbonden rechthoekige papieren vormen omhoog. “Kijk, dit soort modellen wil ik gaan maken op groot formaat van papier of zelfs van hout, kunststof en andere harde materialen. Dat kan niet met een normale tekenmachine, de meeste zijn niet groter dan A4 of A3 formaat.” In zijn werkruimte een verdieping hoger bouwt Marinus aan een A0 en een A1 formaat tekenmachine. “Daar kan ik straks alle kanten mee op. Het voordeel van mijn machines is dat je rechtstreeks op het materiaal tekent, je hebt geen printer nodig. Je kunt er ook patronen mee tekenen op stof bijvoorbeeld, heel handig. Momenteel ontwerp ik een product uit hout. Ik heb zelfs speciaal een lintzaag gekocht om onderdelen mee te zagen. Het eindproduct is nog geheim. Ik kan er niet teveel over vertellen, het is zo nieuw en hip, straks wordt het idee gestolen. Dat zou echt jammer zijn.”

Tekst: Meta van der Meijden / Foto’s: Christhilde Klein