Hypnotiserende droomwerelden en duikelende kikkers in ‘Alles Elektrisch’

Opwekken, afleiden en beheersen. Tegenwoordig hebben we elektriciteit onder controle en gebruiken we het voor alles. Bijna niets kan meer worden gemaakt of worden verplaatst zonder dat er elektriciteit aan te pas komt. Ooit werd bliksem werd gezien als straf van hogere hand, tovenarij en zorgden voor veel angst, maar gelukkig ook voor nieuwsgierigheid. In de tweede helft van de achttiende eeuw werd er geëxperimenteerd met het opvangen en opwekken van bliksem. Het Teylers was ooit de plek waar Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928) op onderzoek uitging en de Grote Elektriseermachine bouwde. Nu drie eeuwen later toont het Teylers Museum de geschiedenis van elektriciteit in Alles Elektrisch.

“Om wetenschap toe te lichten is verbeeldingskracht nodig. Dit is het moment dat beeldende kunst om de hoek komt kijken”, zegt Terry van Druten conservator kunstverzamelingen. Als aanvulling op het historische verhaal over elektriciteit nodigde het museum drie hedendaagse kunstenaars uit. Want wat betekent elektriciteit voor ons? Hun werken zijn verstopt in ruimtes die normaal gesproken niet toegankelijk zijn voor bezoekers. Blijft elektriciteit dan toch iets mysterieus?

Gewichtloze duikelaar

In de gehoorzaal, waar van oudsher demonstraties werden gegeven, zweeft een gewichtloze kikker duikelend over een doek. John Gerrard (1974) liet zich inspireren door de kikkerexperimenten van Galvani. Na wat research stuitte hij op een onderzoek uit 1992 van het Spacelab waarin werd getest of kikkers vruchtbaar zijn in de ruimte. Dat bleek zo te zijn! Dat betekent dat wij mensen ons ook kunnen voortplanten in de ruimte.

John Gerrard heeft de omgeving van het onderzoek virtueel nagebouwd. Zo ontstaat er geen film die keer op keer wordt herhaald, maar een realtime 3D-simulatie van het lab. Naast de kikker komen twee handen van een onderzoeker in beeld die als een soort moederfiguur het dier wil opvangen en geruststellen. Maar tevergeefs, ze raken elkaar niet aan. Zo nu en dan schiet er een schok door de kikker waardoor hij om zijn eigen as kantelt. Tijdens de rustige beelden zie je de hartslag. Op de achtergrond enkel het gezoem van de computer.

Hypnotiserende droomwereld

Bij het betreden van het Tuinlab stap je in een hypnotiserende droomwereld van de aarde, planeten enatomen. Pijltjes en rondjes wisselen elkaar af en laten allerlei processen zien. Bill Morrison (1965) dook in het filmarchief van de Britse Electricity Council en componeerde daarmee de nieuwe video ELECTRICITY. Componist en gitarist Bill Frisel ondersteunt de film met indrukwekkende Jazzmuziek. Hierdoor ontstaat een dynamisch spel van lijn, vorm en geluid.

Speelse origamifiguurtjes

Camille Henrot (1978) duikt in de praktische kant van elektriciteit: een van de weinige momenten dat wij stilstaan bij elektriciteit is als wij de rekening betalen. Zij bouwde een groot zoötroop waarop rekeningen door levensgrote handen worden aangestoken en in diverse speelse origamifiguurtjes worden opgevouwen. In de Grote Herenkamer, de voormalige ingang van de ovale zaal, wordt eindeloos een opname van de draaiende zoötroop getoond. Het verhaal lijkt een soort bewegende strip, die net als elektriciteit blijft doorvloeien. In de verduisterde kamer licht het werk op. We kunnen onze elektriciteitsrekeningen wel verbranden, maar ja hoe zal ons leven er dan uit zien?

 

Alles elektrisch is een tentoonstelling van de Wellcome Collection in Londen, gemaakt in samenwerking met Teylers Museum en het Museum of Science and Industry in Manchester en is te zien vanaf 25 juli t/m 7 januari 2018.