“Mijn werk gaat over ritme en leegte”
Als kleine jongen zat Pieter Berkhout vaker binnen te tekenen dan buiten te spelen met vriendjes. In al die jaren is er niet veel veranderd. Beeldende kunst bekijken en maken is wat hij het liefste doet. Berkhout kan uren achtereen scheppend bezig zijn, vooral midden in de nacht. “Je ziet het werk onder je handen ontstaan, zo spannend, ik kan dan niet meer stoppen.”
Ben je schilder of fotograaf?
“Schilderen en grafiek, daar ligt mijn hart en ervaring! Ik schilder ook met mijn foto’s, maar dan in de computer. Ik spuit er verf op en stoei net zolang tot het een grafisch werk wordt. Als je zo met fotografie omgaat, ben je een schilder. Het bewerken van foto’s is tegenwoordig totaal anders, je werkt niet meer in de doka, maar laadt je foto’s in de computer en werkt met digitale instellingen. Op reis fotografeer ik het meest, maar ik ga niet meer voor iedere foto naar buiten. In tien jaar tijd heb ik een gigantisch fotoarchief opgebouwd. Daar pak ik wat uit en ga aan de slag. Het is natuurlijk wel zo, dat als je niet meer fotografeert je ook niet op nieuwe ideeën komt en er geen ontwikkeling in je grafisch werk zit.”
“Als ik wel met mijn camera op pad ga, is dat zonder voorbedachte rade. Ik kijk meestal naar boven of naar beneden, in ieder geval niet vaak waar de meeste mensen naar kijken. Figuurlijk gesproken ben ik altijd bezig de straat op te ruimen, zodat er geen dingen te zien zijn die ik niet in beeld wil hebben. Bijvoorbeeld auto’s, een steiger of passanten. Een van de manieren waarmee je alles dat afleidt kunt buitensluiten, is werken met veel tegenlicht zoals bij een lage zon bijvoorbeeld. Je ziet dan alleen nog grote zwarte vormen. Daarnaast kun je spelen met scherpte dus één ding heel scherp waar de nadruk op komt te liggen en de rest onscherp.”
Hoe kom je tot een goede foto?
“Ik zie patronen op de grond of op een gevel waar ik later grafisch verder mee kan. De basis is niet altijd een goede foto. Het is de kunst om na afloop de foto te optimaliseren of zelfs te veranderen. Je kunt meerdere foto’s samenvoegen of steeds een nieuwe laag aanbrengen van dezelfde foto. Het kost heel wat uurtjes om tot iets interessants te komen, maar daar geniet ik van. In korte tijd heb meerdere versies van een werk. Van te voren weet ik niet waar het kunstwerk heen gaat, ik laat me verassen. Na bewerking herken je de originele foto niet meer, het is een grafisch werk geworden. Digitale grafiek.”
Wat wil je vertellen met je kunst?
“Mijn werk gaat meestal over leegte. Dat klinkt misschien gek, ze zijn vaak vol, maar bedoeld als leeg. Ik wil leegte laten zien die rust geeft. In mijn werk zit zoveel herhaling van een patroon dat het weer stil wordt. Als ik nog een laag aan zou brengen, wordt het egaal grijs. Leegte kan negatief zijn, maar het moet juist prettig voelen, je moet je er in kunnen verliezen. Wellicht omdat ik teveel drukte heb gehad in mijn leven, heb ik zo’n behoefte aan rust. Jaren geleden maakte ik bijna lege schilderijen met alleen witte vlakken en aan de zijkanten wat strepen. Door zoveel mogelijk weg laten, blijft de essentie over.”
“Mijn schilderwerk en fotografisch werk lijken op elkaar ook al zie je dat niet direct. Mijn schilderijen moeten spontaniteit uitstralen, maar over ieder streepje is nagedacht en datzelfde geldt voor mijn grafisch werk. Eigenlijk zijn het ritmische patronen als muziek, echt boeiend. Ik kan verlangen naar mijn atelier, kunst maken is voor mij geen werken maar spelen. De komende 25 jaar kan ik hier zeker nog mee verder.”
