Onder grote belangstelling is vrijdagavond jongstleden de ledententoonstelling van De Vishal ‘De ruimte rondom stilte en duisternis’ geopend. Er is werk te zien van maar liefst 76 deelnemers. Met een lezing, poëzie en rockmuziek werd de opening omlijst. De expositie lift mee op het thema ‘!!!Stilte!!!’, motto van de 37ste editie van Kunstlijn Haarlem. Een thema dat – tijdens de voordrachten – erg lastig bleek voor een aantal aanwezigen. Toch was de sfeer opgetogen.
De kunstkoorts begint al zo half oktober om zich heen te grijpen in Haarlem en omstreken. Kunstlijn Haarlem werpt de schaduw vooruit. Curatoren van verschillende platforms denken mee en programmeren ‘in de geest van’. Een ruimte rondom stilte en duisternis, zou die bestaan? En hoe zou die er dan uit zien?
‘…L’espace est un doute: il me faut sans cesse le marquer, le designer; il n’est jamais à moi, il ne m’est jamais donné; il faut que j’en fasse la conquête’, schreef de Franse auteur Georges Perec al, en volgens artistiek coördinator Renée Borgonjen zou iedereen zijn literaire oeuvre moeten verorberen.
Meteen bij binnenkomst ziet de tentoonstelling er weloverwogen en fraai ingericht uit. Kunst aan de wanden, op de vloer en op de speciaal neergezette tafels (door ontwerper van de tentoonstelling Viktor Truijen van zwarte verf qua ondergrond voorzien). Ook liggen er spiegels op de tafels, waardoor de bezoekers de buitenlucht en de kerk weerspiegeld zien.
Microfoons en geluidsboxen staan gereed, wachtend op wat er komen gaat. Even is er een benauwd moment als éminence grise Marinus Fuit een microfoonsnoer met de schoen meesleept. Ondergetekende kan hem nog nèt behoeden van een pijnlijke val op de keien.
Een snel rondje door de zaal leert dat de Vishal-leden hun beste kunstbeentje hebben voorgezet. Veel nieuw werk van puike kwaliteit. Tonneke Sengers gebruikt als titel van haar tentoongestelde werk ‘De stilte rondom ruimte en duisternis 1 en 2’, Eric van Straaten toont een werk met als titel ‘Oorverdovende stilte’ en het werk van Lenneke Overmaat draagt als titel ‘Naar de stilte van het licht’. Het is uitgerekend dat laatste werk waar Marinus Fuit dus zojuist bijna tegen aan donderde, maar dit terzijde.
Het zaallicht gaat voor twintig minuten uit. Schrijver, dichter en theatermaker (én ‘stadsastronaut’) Marjolein van Heemstra houdt een boeiend betoog over de waarde van de stilte en duisternis. Dat het nodig is om zo nu en dan uit te zoomen in plaats van op elk ogenblik in te zoomen bij oplichtende schermpjes. Van Heemstra pleit voor rust en stilte, en het opzoeken van de duisternis. Omhoog kijken richting het heelal met de sterren, waar we er maar een beperkt aantal van zien vanwege de permanente en toenemende lichtvervuiling. Van Heemstra maakt regelmatig nachtelijke groepswandelingen waarbij ze hoopt op veel duister in het stadsbos bij haar om de hoek. Nachtwandelingen zijn een aanrader voor de moderne mens, die juist zou moeten vertragen in plaats van versnellen – en steeds vaker geplaagd wordt door tunnelvisies. ‘We moeten van alles doen de komende jaren, maar we moeten ook van alles láten’, is het credo van Van Heemstra.
Vervolgens is het de beurt aan zanger/gitarist Peter Stufkens en bassist/zanger Martin Meinardi die onvervalste rock ’n roll-covers brengen van Elvis Presley en Eddie Cochran. Met als gast op saxofoon… Beth Namenwirth. Die naast het maken van prachtige schilderijen dus ook een niet onverdienstelijk potje scheurtoeter blaast. Mag ze vaker doen.
George Moormann tenslotte draagt gedichten voor uit zijn nieuwe cyclus ‘Nooit meer stil’, een ontmoeting met de god van de stilte, Harpocrates. Het was de figuur van Harpocrates die Moormann inspireerde tot het thema van de Kunstlijn 2022, gepaard gaand met een aantal schitterende foto’s van Christhilde Klein. Ook bij Moormann’s voordracht is het voor sommige aanwezigen kennelijk lastig de stilte te bewaren. Aan te raden is sowieso om op een rustig moment terug te keren naar De Vishal teneinde de individuele werken op het gemak te bewonderen. Waaronder ook het werk ‘Singularity’ van Ian Paul de Ruiter, de kersverse winnaar van De Vishal Kunstprijs 2022, die in december officieel zal worden uitgereikt.
De tentoonstelling ‘De ruimte tussen stilte en duisternis‘ is de komende weken te zien én tijdens het eerste Kunstlijnweekend op zaterdag 5 en zondag 6 november.
Tekst & foto’s: Paul Lips
